اشالازی

رژیم کتوژنیک چیست؟

یکی از رژیم‌هایی که اخیرا افراد برای کاهش وزن استفاده می‌کنند، رژیم کتوژنیک است. رژیمی که طرفداران و مخالفانی دارد، اما با توجه به جدید بودن این رژیم، اثرات آن هنوز کاملا مورد بررسی قرار نگرفته است. در رژیم کتوژنیک سوخت بدن از ذخایر چربی و در صورت لزوم از پروتئین تامین می‌شود. در حالت طبیعی سوخت تامین کننده‌ی انرژی بدن از کربوهیدرات‌ها (فرآورده‌های قندی) بدست می آید. اما در این رژیم سوخت بدن از ذخایر چربی و در صورت لزوم از پروتئین تامین می‌شود. کبد وظیفه‌ی تبدیل ذخایر چربی به اجسام کتونی را بر عهده دارد و سوخت جایگزین را می‌سازد. در واقع استفاده از بافت چربی به عنوان سوخت، موجب کاهش وزن می‌شود. در همین راستا تحقیقات مختلفی نشان می‌دهند که رژیم کتوژنیک چند برابر رژیم‌های محدود کننده‌ی چربی موجب کاهش وزن می‌شوند. در رژیم کتو اساس رژیم بر کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها (فرآورده‌های قندی، نشاسته، برنج، نان و… ) و افزایش مصرف پروتئین و چربی است.   توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای استفاده از رژیم کتوژنیک حتما تحت نظر متخصص تغذیه باشید.   انواع مختلف رژیم کتوژنیک رژیم استاندارد کتوژنیک شامل کربوهیدرات بسیار کم ۵٪، چربی زیاد ۷۵٪، پروتئین متوسط در حد ۲۰٪ است. انواع دیگری از رژیم‌های کتوژنیک نیز وجود دارند، اما رژیمی که بیشترین تحقیقات در مورد آن انجام شده، رژیم کتوژنیک استاندارد است.   غذاهای ممنوع و مجاز در رژیم کتوژنیک در این رژیم همانند رژیم‌های دیگر فرد ملزم به رعایت برنامه‌ی غذایی خاصی است. در این مقاله به توضیح بایدها و نبایدهای غذایی در این رژیم می‌پردازیم:   غذاهای مصرفی: گوشت ماهی‌های پرچرب مثل سالمون یا ماهی تون تخم مرغ کره و خامه پنیر مغزها و دانه‌ها آووکادو ادویه‌ها سبزیجات کم قند مثل گوجه، پیاز، فلفل غذاهای پروتئین‌دار مانند گوشت، بخش عمده‌ای از رژیم غذایی کتوژنیک را تشکیل می‌دهند. غذاهای پروتئین‌دار مانند گوشت، حدود یک سوم رژیم غذایی کتوژنیک را تشکیل می‌دهند. غذاهای ممنوع: مواد قندی مثل شیرینی‌جات و نوشیدنی‌های شکر دار غلات مثل برنج، گندم، جو و نشاسته مثل ماکارونی همه‌ی میوها به جز مقدار کمی از انواع توت‌ها مثل توت فرنگی حبوبات سبزیجات ریشه ای مثل سیب زمینی، هویج و… مواد فرآوری رژیمی بعضی ادویه‌ها و سس‌ها چون ممکن است شکر داشته باشند. چربی‌های ناسالم مشروبات الکی   بیماری‌هایی که با رژیم کتوژنیک ریسک بدتر شدن دارند رژیم کتوژنیک ریسک‌های زیادی دارد، برای مثال: افزایش چربی بد (LDL): این رژیم از چربی اشباع شده پر است و در واقع چربی بد بدن (LDL) را افزایش می دهد. افزایش چربی بد بدن ارتباط مستقیم با بیماری‌های قلبی دارد. سوء تغذیه: اگر به طور معمول از سبزیجات و میوه‌ها منظم استفاده می‌کنید، ممکن است با شروع این رژیم دچار سوء تغذیه ی ریز مغذی‌هایی مثل منیزیوم، سلنیوم، فسفر، ویتامین B و C شوید. مشکلات کبدی: در رژیم به دلیل مصرف زیاد چربی‌ها، کار کبد زیاد می شود. در واقع متابولیسم چربی در کبد افزایش می‌یابد و همین ممکن است موجب بدتر شدن مشکلات قبلی کبدی شود. مشکلات کلیوی: کلیه متابولیسم پروتئین را برعهده دارد، به دلیل افزایش مصرف پروتئین ممکن است کلیه دچار کار اضافی شود. یبوست: در برنامه‌ی این رژیم به دلیل حذف غلات و حبوبات، فیبر کمی در مواد دریافتی وجود دارد. افکارمتغیر و تغییر خلق: مغزبرای عملکرد خود به کربوهیدرات‌های سالم نیاز دارد. اما در این رژیم به دلیل کاهش مصرف قند، ممکن است فرد دچار بی‌قراری و گیجی شود.   بیماری هایی که با رژیم کتوژنیک ممکن است بهتر شوند رژیم ممکن است اثرات مفیدی بر بسیاری از بیماری‌ها داشته باشد. مثل: بیماری های قلبی: ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی مثل چربی خوب بدن، فشار خون و قند خون را بهبود می‌بخشد. سرطان: رژیم سرعت رشد بسیاری از تومورها را کاهش می‌دهد. آلزایمر: رژیم علایم بیماری و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهد. صرع: تحقیقات نشان داده که رژیم‌های کتوژنیک موجب کاهش قابل توجهی در تعداد تشنج‌ها می‌شود. سندروم تخمدان پلی کیستیک: این رژیم سطح انسولین خونی را کاهش می‌دهد، انسولین نقش قابل توجهی در ایجاد سندروم تخمدان پلی کیستیک دارد. ضایعات مغزی: تحقیقات حیوانی نشان داده است که پس از ضایعه به کاهش ناهوشیاری و بهبود کمک می‌کند. آکنه: کاهش سطح انسولین و استفاده‌ی کمتر از مواد فرآوری شده به بهبود آکنه کمک می‌کند. دیابت: مطالعات انجام شده بر بیماران دیابتی و پیش دیابتی نشان می‌دهد که این رژیم با کاهش توده‌ی چربی شانس ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. علاوه بر این حساسیت به انسولین افزایش می‌یابد. آیا حجم ماهیچه‌ای در دوره‌ی رژیم کتوژنیک از بین می‌رود؟ در هر رژیمی ممکن است حجم ماهیچه‌ای از بین برود، اما مصرف زیاد پروتئین و سطح کتون بالا موجب از بین رفتن حداقلی حجم ماهیچه‌ای نسبت به دیگر رژیم‌ها می‌شود.   میزان پروتئین مصرفی مجاز در رژیم کتوژنیک چه قدر است؟ پروتئین در حد متوسط باید مصرف شود، چرا که مصرف بیش از حد پروتئین موجب افزایش ناگهانی انسولین و کاهش کتون می‌شود. حداکثر مقدار مجاز پروتئین مصرفی ۳۵% است.   آیا طبیعی است که در طول رژیم کتوژنیک ادرار بوی میوه بدهد؟ بله در فرآیند کتوزیس (زمانی که بدن برای تامین انرژی کربوهیدرات لازم را نداشته باشد، برای تولید انرژی چربی‌ها را به کتون تبدیل می‌کند) طبیعی است و نیاز به بررسی نیست.   آیا بوی بد دهان در دوره‌ی رژیم کتوژنیک طبیعی است؟ بله از عوارض شایع این رژیم بوی بد دهان است. برای رفع بوی بد دهان آب زیاد بنوشید یا آدامس‌های بدون قند استفاده کنید.   آیا کتوزیس شرایط خطرناکی است؟ خیر، مردم اغلب کتوزیس با کتواسیدوز را اشتباه می‌گیرند. کتوزیس شرایط طبیعی است که در این مقاله توضیح داده شد. اما کتواسیدوزیس در بیماران دیابتی که دیابت‌شان کنترل نشده است، رخ می‌دهد.   راه درمان مشکلات گوارشی در رژیم کتوژنیک چیست؟ اسهال و مشکلات گوارشی در رژیم کتوژنیک شایع است و معمولا بعد از ۳ تا ۴ هفته برطرف می‌شود. اگر همچنان مشکلات گوارشی ادامه داشتُ سعی کنید از سبزیجات پرفیبر و همچنین مکمل منیزیوم استفاده کنید. در صورت ادامه دار شدن مشکلات گوارشی به پزشک گوارش مراجعه فرمایید.   منابع: healthline ، health.harvard ، webMD ، dietdoctor