کیست هیداتید کبد

چرخه زندگی انگل کیست هیداتیک :

چرخه زندگی این انگل بین سگ سانان و گیاهخواران تکمیل می شود. کرم بالغ در روده کوچک گوشتخواران مخصوصا سگ ها زندگی می کند و تخم های خود را از طریق مدفوع به محیط بیرون می رساند. تخم های دفع شده در مدفوع سگ بلافاصله برای دام و انسان آلوده کننده است.

گوسفند، گاو و بز نیز به هنگام چریدن و خوردن علف های آلوده تخم های اکینوکوک را همراه علوفه آلوده وارد دستگاه گوارش خود می کنند و تخم ها پس از ورود به دستگاه گوارش میزبان باز شده و جنین قلابدار به درون بافت روده مهاجرت نموده و از طریق عروق روده یا مجاری لنفاوی، به کبد می رسند.

تعدادی از آنها در کبد می مانند و تعدادی به ریه می رسند، تعداد کمتری نیز به سایر ارگانها مانند کلیه، طحال، عضلات و مغز حمل می شوند در این مرحله انگل پس از استقرار در بافت شروع به رشد و نمو کرده و طی چند ماه کیست های در اندازه های مختلف ایجاد می کنند حال درصورتی که سگ سانان از احشاء آلوده به این کیست نشخوار کنندگان تغذیه نمایند دوباره سیکل بیماری تکرار می شود

علائم بیماری کیست هیداتیک :

پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می تواند محل بوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال درعملکرد همان عضو را داریم.

کیست های ریوی و کبدی شایع تر هستند. علایم این بیماری از دردساده در محوطه راست شکمی گرفته تا تنگی نفس ، سرفه های خشک، عفونتهای ثانویه بدنبال پاره شدن کیست در اعضای داخلی و شوک آنافیلاکسی متغییر است گاهی تعداد این کیست ها به حدی در کبد افزایش می یابند که موجب از کار افتادن کبد خواهد شد که در صورت درمان نشدن منجر به مرگ می شود.

علائم این بیماری بستگی به محل استقرار کیست (کبد، ریه، مغز، استخوان) ، بزرگی کیست و موقعیت کیست دارد. به عنوان مثال در مغز و چشم سریعاً ایجاد علامت می کند در حالیکه در کبد سالها طول می کشد تا ایجاد علامت نماید.

در حال حاضر جراحی کیست های هیداتیک در انسان تنها راه اساسی معالجه بیماری است اما این بیماری به راحتی از طریق جلوگیری از کشتار دام به روش غیر بهداشتی، کنترل تعداد سگهای ولگرد، درمان مستمر سگهای گله، جلوگیری از ورود سگهای ولگرد به زمینهای کشاورزی و آموزش همگانی مردم به پیشگیری و کنترل این بیماری قابل پیشگیری است.

 علائم بیماری نیز بستگی به عضو درگیر، اندازه کیست و محل دقیق آن در عضو مبتلا، واکنشهای بین کیست و عضو مبتلا، پاره شدن کیست و واکنشهای ایمونولوژیک به دنبال آن مثل شوک آنافیلاکسی و غیره دارد

  دوره کمون ممکن است بین 5تا20 سال طول بکشد و در غالب موارد سالها طول میکشد تا بیماری علامتدار شود و گاها کیست خودبخود بهبودی پیدا میکند. بعد از سالها به علت بزرگ شدن وایجاد اثر فشاری ، بیمار احساس دردشکمی ، بی اشتهایی ، احساس توده شکمی می کند.

  در کیست های کبدی علائمی مثل بزرگی کبد ، قولنج کبدی و زردی دیده می شود.

تشخیص کلینیکی :عفونت توسط پزشک با گرفتن شرح حال ،تاریخچه و علائم بالینی مثل اتساع شکم، اقامت در منطقه اندمیک، سابقه تماس با سگ و .... شناسایی می شود.

  تشخیص آزمایشگاهی : عفونت با روشهای تشخیصی آزمایشگاهی نظیر تستهای تشخیصی و افتراقی ، روشهای سرولوژی ،رادیوگرافی ، سونوگرافی وسی تی اسکن و ..... شناسایی می شود.

بعلت انتشار کیست و محدود نبودن حدود آن درمان مشکل است با توجه به اینکه بعضی از داروها مثل مبندازول والبندازول در مواردی که کیست ها کوچک و محدود می باشند باعث بهبودی شده اند اما در همه موارد جوابگو نیستند ولی انجه مسلم است این داروها می توانند باعث کوجکی اندازه کیست شده و با توجه به اینکه جراحی تنها درمان قطعی است می توانند خطر جراحی را به حداقل برسانند.

  آنچه در جراحی مهم است در کیست پیر باید از برداشتن غشاء فیبری که در نتیجه واکنش نسج میزبان اطراف کیست ساخته می شود پرهیز کرد چون خطر خونریزی افزایش می یابد ولی در کیستهای جوان بخاطر ترمیم سریعتر بافت باید این غشاء برداشته شود

نکات ساده پیشگیری از این بیماری:

- رعایت بهداشت فردی و محیط

- ضد عفونی نمودن سبزیجا

 - محصور نمودن مزارع کشت سبزیجات

 - معدوم ساختن اندام های آلوده به کیست هنگام ذبح دام

- خوراندن داروهای ضد انگلی به سگهای شناسنامه دار و گله

- عدم تماس با سگ سانان

- درمان سگ های آلوده صاحبدار

- کشتار دامها در کشتار گاهای بهداشتی

- کشتار دام ها در سنین پایینتر (ممانعت از بزرگ شدن کیست ها)

- دفع بهداشتی امعاء و احشاء آلوده

- عدم تغذیه سگ ها با مانده امعاء و احشای کشتارگاهی

- آموزش همگانی در مورد راه انتقال و انتشار بیماری